طبق تعريف پزشكان ،در حرفه پزشكي دارو به موادي گفته مي شود كه قادر به معالجه يا توقف بيماري و يا باعث رفع علايم بيماري و التيام بخش، درد باشددر تعريف دارو ميتوان به ويتامين ها و مواد معدني ضروري كه براي اصلاح موارد كمبود آنها تجويز مي شود نيز اشاره كرد.داروهاي قويتر معمولا عوارض جانبي قابل ملاحظه اي دارند و حتما بايد با نسخه پزشك و با تجويز پزشك تهيه شود. اما داروهاي متداول و معمولي كه احتمال آسيب رساني آنها در حد صفر مي باشد مي تواند در دسترس عموم قرار گيرد.
دارو ها چگونه به وجود آمدند؟
داروها در گذشته بيشتر مواقع از گياهان و در برخي موارد از جانوران استخراج شده است. از پنج هزارسال پيش چيني ها به خواص دارويي گياهان پي برده و آنها را مورد استفاده قرار مي دادند و داروهای گیاهی كم كم در جهان رواج پيدا كرده است . اما امروزه اكثر داروها از فرآيند شيميايي مواد ساخته مي شود و بسياري از داروها اشكال مصنوعي موادي هستند كه در طبيعت وجود دارند.با اين حال هنوز هم چند داروي مهم با منشا گياهي و حيواني بدست مي آيد.
داروها چگونه تائيد مي شوند؟
هر داروي جديد قبل از آنكه وارد عرصه توليد شود يك دوره آموزش و آزمايش دقيق مرحله به مرحله را كه اغلب به مدت حدودا 8 تا 10 سالي به طول مي انجامد را بايد طي نمايد و هنگامي كه ايمني مصرف دارو مورد تائيد قرار گرفت توليد كننده دارو مجاز است كه دارو را تحت عنوان يك نام تجاري به بازار عرضه نمايد.البته ايمني مصرف دارو بايد به روش هاي مختلف از جمله آزمايش هاي مكرر بر روي حيوانات و يا انسان هاي داوطلب ،ثمر بخشي دارو اثبات شده باشد.
اشکال دارویی
۱ – اشکال خوراکی : رایج ترین نوع مصرف داروها هستند که شامل جامد و مایع می باشد.
الف – جامد
- قرص : مواد موثره ی دارویی همراه با مواد افزودنی مثل طعم دهنده ، رنگ ، و … که به صورت قرص تهیه می شود.
- قرص ها به انواع بلعیدنی ، جویدنیی ، مکیدنی ، زیرزبانی ، و جوشان تقسیم می شوند.
- کپسول : ماده ی موثره ی دارویی داخل یک استوانه ژلاتینی قرار می گیرد که این پوشش بعد از مصرف خوراکی درون دستگاه گوارش باز و دارو آزاد می شود.
- پودر : ذرات ریز و نرمی هستند که قبل از مصرف باید به صورت محلول درآیند.
ب – داروهای مایع
- شربت : محلول غلیظ قندی محتوی ماده ی فعال دارویی است.
- الگزیر : محلولی از دارو در پایه ی آب و الکل است
- سوسپانسیون : نوعی داروی مایع که در آن ذرات ریز ماده دارویی در حلال آبی به صورت معلق می باشند.
- محلول خوراکی : فرآورده های مایعی هستند که دربردارنده ی یک یا چند ماده دارویی در یک حلال ( معمولا آب ) هستند.
۲ – اشکال تزریقی : دستیابی به اثرات سریع دارویی یکی از دلایل تجویز این شکل دارویی است که شامل آمپول ، ویال و محلول تزریقی بوده و به صورت استریل تهیه می شود.
- روش های تزریق شامل عضلانی ، وریدی و زیرجلدی می باشند
- آمپول : یک فرآورده یک بار مصرف آماده ی تزریق است ، که پس از باز شدن سر آن ، قابل نگهداری نیست.
- ویال : به دو صورت پودر یا محلول آماده تزریق وجود دارد که ممکن است یک یا چند بار مصرف شود.
- محلول تزریقی : ۵۰۰ یا ۱۰۰۰ سی سی استریل هست که فقط به صورت وریدی تجویز می شود.
۳ – اشکال موضعی : به صورت موضعی در محل بیماری مالیده می شود.
- کرم و پماد : فرآورده های نیمه جامد غیر استریلی هستند که دارو در یک پایه ی مناسب ، قابل جذب تهیه می گردد و به صورت موضعی به کار می رود. پایه ی پماد چرب تر از پایه ی کرم می باشد.
- پماد چشمی : پمادهای استریلی هستند که جهت استعمال روی سطح پلک چشم استفاده می شوند.
- لوسیون : فرآورده های مایعی هستند که برای مصرف خارجی بر روی پوست یا مو استفاده می شوند.
- ژل : ماده ی نیمه جامدی ، حاوی ذرات کوچک و بزرگی است که به وسیله ی یک مایع کنار هم قرار گرفته است.
- محلول های استریل شستشو : محلول هایی هستند که برای شستشو مواضع مختلف در بدن مصرف می شوند.
آموزشگاه آپادانا از جمله مراکز معتبر و برجسته در زمینه آموزش تکنسین داروخانه در تبریز است و شما می توانید از دانش اساتید مجرب و متخصص دوره آموزش تکنسین داروخانه در این آموزشگاه بهره مند شوید.شما با گذراندن دوره کسی به داروخانه می تواند تبحر لازم را در زمینه خواندن نسخه و آشنایی با انواع دارو و شکل دارو به طور کامل به دست آورید.
انواع دارو
داروها به چهار صورت معدنی، حیوانی، گیاهی و یا شیمیایی وجود دارند. همچنین می توان داروها را به دو بخش مجاز و غیرمجاز (مانند برخی مخدرها) طبقه بندی کرد. داروها اصولاً باید در شرایط ویژه ای نگهداری شوند و تاریخ مصرف مشخصی دارند. نحوه ی مصرف دارو و میزان مصرفی آن در نسخه پزشک و از ترکیب چند ماده دارویی ساخته می شود. در حالت کلی، یک دارو ماده ای است که به وسیله ی واکنش های شیمیایی خود، تغییراتی در کارکرد زیستی ایجاد می کند.
عمدتاً مولکول دارو با یک مولکول خاص در سیستم زیستی که نقش مشخصی بازی می کند برهم کنش دارد. به این مولکول گیرنده می گویند. در موارد اندکی داروها به عنوان دشمن شیمیایی معروف هستند که ممکن است با دیگر داروها واکنش دهند، در موارد دیگری مثل عوامل اُسمُزی داروها به طور ویژه با مولکولهای آب واکنش می دهند. داروها ممکن است درون بدن تولید شوند همانند هورمونها و یا شیمیایی بوده و در درون بدن تولید نشوند. سموم نیز دارو محسوب می شوند. مواد سمی می توانند به وسیله موجودات زنده از قبیل گیاهان و جانوران ساخته شوند و یا همانند آرسنیک و کادمیوم دارای ریشه ی معدنی باشند.
منابع تهیه دارو
- گیاهی
- معدنی
- میکروارگانیسم ها
- روش های مهندسی ژنتیک
- منابع حیوانی
- منابع دریایی
- روش های صناعی
نحوه ی دریافت دارو
۱ – با نسخه ی پزشک
۲ – بدون نسخه ی پزشک : داروهایی که بدون نسخه از داروخانه دریافت می شوند داروهای OTC یا داروهای روی پیشخوان معروف هستند.
